Σαρλότ Μπροντέ: Βιλέτ

Ο μοναδικός τρόπος για να διαβαστούν τα μυθιστορήματα της βικτωριανής εποχής είναι αργά αργά, με σημειώσεις, αν έχουν πολλά πρόσωπα, που συνήθως έχουν, και με απόλυτη προσοχή στο γραπτό κείμενο προκειμένου αυτό να διεισδύει με ρέγουλα στον πνευματικό οργανισμό.

Τα μυθιστορήματα της Σαρλότ Μπροντέ δεν έχουν τη χαοτική δομή και το πολυδαίδαλο χαρακτήρων και υπο-υποθέσεων που έχουν άλλα μυθιστορήματα της ίδιας εποχής, δεν παύουν όμως να είναι πραγματικά διαμάντια γραφής που προσφέρουν αισθητική απόλαυση. Η Βιλέτ γράφτηκε το 1853, είναι το τέταρτο μυθιστόρημα που βγήκε από την πένα της Σαρλότ Μπροντέ και πολλοί αναρωτιούνται αν αυτό, και όχι η Τζέην Έϋρ αποτελεί το magnum opus της αγγλίδας συγγραφέως. Η άποψη μου είναι πως η Βιλέτ έχει περισσότερα ενδιαφέροντα στοιχεία, όπως για τα δικά μου γούστα είναι η σύγκριση ρωμαιοκαθολικισμού και προτεσταντισμού που επιχειρεί μέσω των δύο βασικών χαρακτήρων του έργου η Μπροντέ. 

Η βασική πρωταγωνίστρια είναι μια από τις πιο ωραίες γυναικείες ηρωίδες, η Λούσι Σνόου, μια 23χρόνη κοπέλα η οποία αναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα της για τη φανταστική πόλη της Γαλλίας Βιλέτ όπου θα καταλήξει να βρει απασχόληση, να διδάξει την αγγλική γλώσσα, σε ένα προπαρασκευαστικό σχολείο που φοιτούν κορίτσια, διευθύντρια στο οποίο είναι η κυρία Μπεκ- οι κριτικοί επισημαίνουν την πραγματική απασχόληση της Σαρλότ Μπροντέ στις Βρυξέλλες κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης απουσίας της από την Αγγλία. Εκεί η Λούσι Σνόου θα βρεθεί αντιμέτωπη με διάφορες καταστάσεις και ερωτικά σκιρτήματα που κανένα δεν θα έχει ευτυχή κατάληξη.

Η περίπτωση της Λούσι Σνόου αποτελεί την επιτομή της θηλυκής αξιοπρέπειας. Στο πρόσωπο της αναγνωρίζουμε μια θετική ηρωίδα η οποία αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της ζωής με αγνό βλέμμα. Εξηγεί στην Κυρία Μπεκ όταν αυτή ερευνά την προσωπικότητα της: "Της είπα πως εγκατέλειψα την πατρίδα μου με σκοπό να διευρύνω τις γνώσεις μου, κερδίζοντας το ψωμί μου. Πως ήμουν πρόθυμη να στραφώ σε οποιοδήποτε χρήσιμο πράγμα με τον όρο πως δεν ήταν σφαλερό ή εξευτελιστικό".  Δεν είναι άσχημη η εμπερία που αποκτά σ' αυτή τη σχολή η Λούσι, όμως στις σκέψεις της φαίνεται ένας προβληματισμός: "Φαινόταν να έχω δυο ζωές- τη ζωή της σκέψης και εκείνης της πραγματικότητας, και στο μέτρο που η πρώτη θρεφόταν με την αποτελεσματικότητα των αξιοπερίερφων νεκρομαντικών απολαύσεων της φαντασίας, τα προνόμια της δεύτερης περιορίζονταν στο καθημερινό ψωμί, τις ώρες εργασίες και μια στέγη κατοικίας". Σ' αυτούς τους δύο κόσμους, λοιπόν, θα κινείται η Λούσι και όλο το βιβλίο είναι μια διαρκής καταγραφή σκέψεων, στοχασμών, παρατηρήσεων των απόψεων και των πράξεων των άλλων χαρακτήρων με τους οποίους έρχεται σε επαφή, μια διαρκής εξέταση του εαυτού της, των εσώτερων διεργασιών της ψυχής της αλλά και των ψυχών των ανδρών και γυναικών που συναναστρέφονταν. 

Η βασική πλοκή των σχέσεων της Λούσι είναι αυτή με τον Πωλ Εμμανουέλ, έναν συνάδελφο της καθηγητή στη σχολή της Κυρίας Μπεκ. Εδώ συγκρούονται δύο κόσμοι, δύο παραδόσεις. Ο Πωλ Εμμανουέλ είναι πιστός  Ρωμαιοκαθολικός ο οποίος επιθυμεί να μεταστρέψει στο παπικό δόγμα την αγγλικανή και πιστή στην πάτρια εκκλησία Λούσι. Θα αποτύχει όμως καθώς "Ο Θεός δεν είναι με το μέρος της Ρώμης" όπως λέει η Λούσι. Αλλά η δεύτερη ερωτική ιστορία της Λούσι είναι με τον δόκτωρα Τζον, κι αυτή θα αποτύχει καθώς αυτός έχει μάτια μόνο για τη φανταχτερή Τζινέρβα Φάνσοου. Η Λούσι ζώντας λοιπόν σε ένα ξένο περιβάλλον και έχοντας ν' αντιμετωπίσει την δική της συγκρατημένη αντίληψη και διεκδίκηση της πραγματικότητας και τα εμπόδια που θέτουν πολιτισμικοί, οικονομικοί και θρησκευτικοί παράγοντες.

Σαρλότ Μπροντέ

Το μυθιστόρημα εκπέμπει μια γλυκόπικρη καλοσύνη. Ακόμη και εκεί που όλα πάνε στραβά για τη Λούσι, έχει έναν τρόπο να αντιμετωπίζει τα πράγματα που διακρίνεται από κατανόηση, καλοσύνη και συγκατάβαση. Η Σάλλυ Μινόγκ που γράφει την Εισαγωγή στις εκδόσεις Wordsworth επισημαίνει πως είναι η Βιλέτ εκείνο το βιβλίο που προτίμησε να διαβάσει για να καταπραϋνει το πνεύμα και το σώμα της έπειτα από μια δυνατή καταιγίδα, έναν τυφώνα που έζησε το 1987, διαβάζοντας τις σελίδες του βιβλίου υπό το φως των κεριών. Είναι ένα βιβλίο που δεν συγκινεί με την δράση ή την περιπετειώδη εξέλιξη, δεν εντυπωσιάζει τον εθισμένο στην εναλλαγή των εικόνων αναγνώστη του σήμερα, αλλά προσφέρει απλόχερα λεπτεπίλεπτες ψυχολογικές παρατηρήσεις της Σαρλότ Μπροντέ δια στόματος Λούσι Σνόου καθώς και μια αρκετά ενδιαφέρουσα θεολογική αντιπαράθεση που όμως δεν καταλήγει σε κραυγές θρησκευτικού φανατισμού- η καρδιά της Λούσι μπορούσε να διακρίνει την αλήθεια στον Πωλ Εμμανουέλ: "Όλη η Ρώμη δεν μπορούσε να τον φανατίσει, ούτε κι αυτή η Προπαγάνδα της πίστεως να τον μεταστρέψει σε έναν πραγματικό Ιησουίτη. Ήταν εκ φύσεως τίμιος, όχι κάλπικος". Ένα βιβλίο, αληθινή αργή απόλαυση.