Άγγελος Τερζάκης: Απρίλης

Εκδόσεις Εστία (7η έκδοση, 2006)

Στον υιό του αφιέρωσε τα μικρά αυτά διηγήματα ο Άγγελος Τερζάκης όπως διαβάζουμε στον "Πρόλογο" που γράφτηκε το 1945. Πρόκειται για μια συλλογή που αποτελείται από διηγήματα που αναφέρονται στην ιδιαίτερη πατρίδα του συγγραφέα, το Ναύπλιο, καθώς και αναμνήσεις από τον πόλεμο του 40. 

Είναι οι αναμνήσεις από την παιδική και την εφηβική ηλικία του συγγραφέα που δίνουν τον νοσταλγικό τόνο σε ένα Ναύπλιο που μοιάζει μυθικό μέσα από μάτια του Τερζάκη που αναπολεί χαμένες στιγμές. 

Αρκετό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αναμνήσεις του συγγραφέα όταν πια έρχεται φοιτητής στην Αθήνα και καταγράφει τις κατηγορίες του φοιτητόκοσμου την εποχή εκείνη:

"Είτανε πρώτα η πολυάριθμη, πληχτική κατηγορία της πρέφας: μυριάδες χαραμοφάηδες από το κέντρο κι' από τις επαρχίες, από χωριά, συνοικισμούς, συνοικίες, που σέρνονταν ολημερίς στους καφενέδες, βροντούσαν αντάμικα τα τάβλια, κόβανε τις τράπουλες, φυλλομετρούσαν τις εφημερίδες, φουμάρανε, φτύνανε, χασμουριόνταν, πολιτικολογούσαν,πορεύονταν αργόσχολα στη ζωή, δίχως σκοπό, στριφογυρίζοντας βαριεστημένα στο δάχτυλο μιαν αλυσίδα". 

Κατόπιν έρχεται η "κατηγορία της καθέδρας", αποτελούμενη από τους γόνους μεγαλοαστικών οικογενειών "με μιε τσάντα πέτσινη στο χέρι, πρόσωπο φρεσκοξυρισμένο, γλαφυρό, ύφος βαρυσήμαντο". Αυτοί είχαν το μέλλον τους έτοιμο στρωμένο, κληρονομικώ δικαίω". Και υπήρχε και η τρίτη κατηγορία, "παιδιά μικροαστικών ή λαϊκών κατά το πλείστο σπιτιών" που όλοι, με τα πενιχρά μέσα που είχαν, διάβαζαν πολύ όχι μόνο την επιστήμη τους, αλλά και τη φιλοσοφία και την κοινωνιολογία "σε φυλλάδες προσιτές στην τσέπη τους, κακοτυπωμένες, κακομεταφρασμένες, εκλαϊκευτικές, γιατί κύριο χαρακτηριστικό τους ήταν ο ζήλος. Δίψα άγρια, παθολογική για τη Γνώση, την Έρευνα, για κάποιο φως". Αλλά ενώ η κατηγορία της "καθέδρας' λόγω της οικονομικής της άνεσης, και όχι λόγω των πνευματικών της προσόντων , θα έφευγε στο εξωτερικό, αυτή της "φυλλάδας", όπως λέει ο Τερζάκης ποιητικά, "θ' απόμενε στο χείλος του μουράγιου, που δεν μπόρεσε να το δρασκελίσει. Θάσκυβε ύστερα το κεφάλι της και θα στύλωνε τα μάτια στο λιπαρό νερό του λιμανιού, κάνοντας όνειρα θολά, αρρωστημένα, της απελπισίας και του πυρετού".

Ο Τερζάκης δεν κρύβει πως μέσα σ' αυτόν τον κόσμο της "φυλλάδας" ανδρώθηκε πνευματικά κι αυτός. Με συγκίνηση γράφει στο υιό του αυτές τις αναμνήσεις, το πως μυήθηκε στον κόσμο της γνώσης, όταν σύχναζε σε κάποιο "αναρχούμενο φιλολογικό καφενέ" και κάποιος τότε τον επέπληξε λέγοντάς του: "Έχεις διαβάσει Κνουτ Χάμσον; Έχεις διαβάσει Γκόρκι, Τσέχωφ, Ντοστογιέφκι;"

Και σαν νέα κατηγορική προστακτική του διαμήνυσε: "Διάβασε!"

Για τα λόγια αυτά, αξίζει το βιβλίο αυτό να διαβαστεί ξανά σήμερα ως μια προτροπή για πνευματική σοβαρότητα.