Μ. Καραγάτση: Το Χαμένο Νησί

Η νουβέλα αυτή του Μ. Καραγάτση, που καταλαμβάνει μια εντελώς ιδιόμορφη θέση στο συνολικό του έργο λόγω της ονομασίας της από τον ίδιο ως "φανταστικής", δημοσιεύεται για πρώτη φορά το 1943. Διαδραματίζεται στο νησί Τήλος, ένα νησί που μετακινήθηκε από τον φυσικό του χώρο, το ελληνικό αρχιπέλαγος, και βρέθηκε στον Ειρηνικό Ωκεανό ονομαζόμενο πλέον Ταϊλί.

Ο Καραγάτσης χρησιμοποιεί το γνωστό εύρημα της ανακάλυψης κάποιου χειρογράφου, προσωπικού ημερολογίου το οποίο βρέθηκε στο σεντούκι κάποιου αρχαίου ναού, ένα χειρόγραφο που το έγραψε κάποιος ο οποίος εκτός από μόρφωση "πρέπει να ήταν ολωσδίλου ανισόρροπος- για να μη πω τρελός- αν κρίνει κανείς από τα γραφόμενά του", όπως μας λέει στην Εισαγωγή. 

Το στοιχείο του φανταστικού, έτσι όπως το έχουμε γνωρίσει από τους μαιτρ της παγκόσμιας λογοτεχνίας είναι πολύ αδύναμο σ' αυτή τη νουβέλα του Καραγάτση. Στην ουσία είναι η εκπλήρωση μιας κατάρας, της γριάς Χουχού (αληθινή καραγατσική ηρωίδα), η οποία "προφητεύει" την μετακίνηση της Τήλου και την εξαφάνιση της στους Ωκεανούς. Δεν είναι όμως αδύναμη η εξιστόρηση στη νουβέλα που αναδεικνύει όλα τα σημαντικά γνωρίσματα της λογοτεχνίας του Καραγάτση, τον αισθησιασμό και τον ρεαλισμό του, την απαισιόδοξη και μοιρολατρική απεικόνιση της ανθρώπινης φύσης, τα αρχέγονα καταστροφικά πάθη που λυμαίνονται κοινωνίες και ανθρώπινες ψυχές. Σ' αυτά είναι άφθαστος ο Καραγάτσης, και αυτά δίνονται άφθονα σ' αυτό το μικρό βιβλίο. 

Τούτες οι περιγραφές της έντονης σεξουαλικότητας αναδεικνύουν τον Καραγάτση ως τον πιο παθιασμένο  ερωτικό συγγραφέα της ελληνικής λογοτεχνίας: 

"Μια κυρίαρχη επιθυμία μ' έσπρωχνε ν' αρπάξω την κοπέλα και να τη νεμηθώ τώρα δα, αμέσως, σ' ένωση κτητική, βουβή κι απαίσια. Πρέπει όλη αυτή την εξωσυνείδητη βούληση που καθρεφτιζόταν στη μορφή μου να την ένιωσε η γυναίκα με τον ευαίσθητο σεξουαλικό δείκτη. Και με κοιτούσε με ματιές σκοτεινές, σα να με προκαλούσε όχι να τολμήσω, αλλά πως δεν θα είχα το κουράγιο".  

 Ο ναυαγός που βρίσκεται στην Τήλο, λοιπόν, έχει ν΄αναμετρηθεί με την προσωπική του τραγωδία την οποία κουβαλά στην Τήλο και μολύνει το νησί, και με τους πόθους τους οποίους ξυπνά το αιώνιο θηλυκό που απειλεί να διασαλέψει την ηθική τάξη την οποία εκφράζει ο λόγος της γριάς Χουχού, που όμως κι αυτή αν και τυφλή, μισότρελη και σιχαμερή μιλά σαν ηρωίδα αρχαίας τραγωδίας: "Ό,τι έχει γράψει η Μοίρα με το δάχτυλό της στο χαρτί τ' ουρανού, θα γίνει...".

Δεν είναι βέβαια το κείμενο που θα μας μείνει για πολύ καιρό στη μνήμη αφότου το ολοκληρώσουμε, ειδικά σε σχέση με το υπόλοιπο έργο του Καραγάτση δεν καταλαμβάνει παρά τις τελευταίες θέσεις εφόσον ως πρόθεση του συγγραφέα, να συγγράψει ένα έργο φανταστικής λογοτεχνίας, δεν ευδοκιμεί. Μένει όμως στη μνήμη ως αναγκαίο συμπλήρωμα των άλλων μεγάλων και δεξιοτεχνικών έργων του συγγραφέα, αλλά και για τη μορφή της γριάς Χουχού που μέσα στην τρέλα της εκστομίζει αλήθειες!