Στη νέα σχολική χρονιά: "Σ' ένα Γυμνάσιο Θηλέων" της Κατίνας Παπά

"Τις μεγαλύτερες ζημιές στη ζωή μας τις δημιουργεί η βλακεία, αυτή είναι η μεγαλύτερη συφορά για τον άνθρωπο, γιατί είναι και αγιάτρευτη" (καθηγήτρια Πελέκη).

 

Το ξεχασμένο μυθιστόρημα της Κατίνας Παπά "Σ' ένα Γυμνάσιο Θηλέων" που εκδόθηκε το 1959 και περιλαμβάνει την αυτοβιογραφική μαρτυρία της συγγραφέως, αφιερώνεται "στον εκάστοτε Υπουργό της Παιδείας".  

Θα ήταν χρήσιμο για τον κάθε Υπουργό Παιδείας να το ξεφύλλιζε προτού αρχίσει "επί χάρτου" να αποδομεί προκειμένου να ανασυνθέσει εκ νέου τον χώρο της Παιδείας και της Εκπαίδευσης.

Μπορεί κάποια απ' όσα γράφει η Παπά να είναι στη σημερινή εποχή αναχρονισμοί, ή να έχουν ξεπεραστεί από μια σχετική πρόοδο, αλλά το βιβλίο διατηρεί και τη δροσιά, και το γλυκόπικρο χιούμορ του, και την αναγνώριση της ηρωικής προσπάθειας ορισμένων εκπαιδευτικών που υπό δυσμενείς συνθήκες προσπάθησαν να μάθουν γράμματα στους μαθητές τους. Απ' αυτή την άποψη το βιβλίο είναι επίκαιρο και ο εκάστοτε Υπουργός θα πρέπει να το γνωρίζει.

Για την Παπά, το κέντρο της εκπαίδευσης είναι ο εμπνευσμένος δάσκαλος.  Ποιός, όμως, είναι ο καλός εκπαιδευτικός; "Έπρεπε να είναι ένας φυσικός και ανυπόκριτος άνθρωπος, δίχως καμιά απολύτως πόζα, δίχως υποκριτικές γλύκες και δίχως επίδειξη εμβρίθειας, και να φέρεται στα παιδιά όπως θα φερνόταν και στα δικά του παιδιά...με στοργή, με καλοσύνη και με ευγένεια". 

 Δεν φτάνουν οι γνώσεις για να είναι κάποιος καλός δάσκαλος. Πρέπει, γράφει η Κατίνα Παπά, "να είναι άνθρωποι, και για την απλή αυτή ιδιότητα χρειάζονται πολυσύνθετα πράγματα, χρειάζεται πολιτισμός: κράμα από φυσικές ιδιότητες, από πολλές επίκτητες, από βαθιά μακρόχρονη καλλιέργεια και από οικογενειακή και κοινωνική αγωγή".

Απλό στη σύλληψη του, αλλά βαθυστόχαστο και διαχρονικό στα νοήματα του το βιβλίο της Παπά, καρπός της εμπειρίας της, προσφέρει παραδείγματα για συγκρίσεις και ιστορικές καταγραφές. Κάποια συμπεράσματα φαίνεται πως, δυστυχώς, διατηρούν ακόμα την ισχύ τους: "Στο γερμανικό σχολείο τα παιδιά μπαίνουνε ηλίθια και βγαίνουνε πανέξυπνα, στα δικά μας σχολεία τα παιδιά μπαίνουνε πανέξυπνα και βγαίνουνε ηλίθια". Αλλά η Παπά δεν ρίχνει το φταίξιμο στα παιδιά, αλλά στην οργάνωση της εκπαίδευσης η οποία δεν κοιτούσε παρά την "εξωτερική μορφή".

Υποχρεωτικό πρέπει να γίνει το διάβασμα του "Χρονικού" της Κατίνας Παπά για όσους ασχολούνται με την εκπαίδευση, για τους πολιτικούς, τους δασκάλους και τους μαθητές. Αυτό που ήταν τόσο πρωτοποριακό σαν γραπτό για την εποχή εκείνη, διατηρεί τη σοφία του όταν διαβάζουμε φράσεις σαν κι αυτή, δια στόματος της δασκάλας Πελέκη που είναι το alter ego της Κατίνας Παπά: "Τα παιδιά δεν θα διδαχτούνε από τους λογοτέχνες τους γραμματικούς κανόνες της αρχαίας αττικής διαλέκτου, αλλά θα χαρούν τη φαντασία τους, την πρωτοτυπία τους, την ποίησή τους, το ύφος τους. Θα γνωρίσουνε καλύτερα και θ' αγαπήσουν την Ελλάδα".

Αν υπάρχει κάποια ελπίδα είναι γιατί υπάρχουν τέτοια βιβλία σαν της Κατίνας Παπά για να μας υπενθυμίζουν το χρέος μας.