Χάρπερ Λη: Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια

Η αναγνώριση των μαύρων ως ανθρώπων και πολιτών στην Αμερική είναι μια διαδικασία που δεν έχει ολοκληρωθεί. Οι συχνές δολοφονίες, κάποιες για ψύλλου πήδημα, των αφροαμερικανών από τους λευκούς αστυνομικούς, η φτώχεια και η παρακμή της ζωής μέσα στην πρέζα, η έλλειψη εκπαίδευσης είναι κάποια συστατικά που αναδεικνύουν το έργο της Χάρπερ Λη, ακριβώς γι' αυτούς τους λόγους, επίκαιρο και σήμερα. Η Αλαμπάμα της εποχής της, η ψευδής κατηγορία περί βιασμού μιας λευκής κοπέλας από έναν νέο αφροαμερικάνο, έναν νέγρο, επαναλαμβάνεται με παραλλαγές και σήμερα. 

Ο Τραμπ μπορεί να καταφεύγει για χαμερπείς ψηφοθηρικούς λόγους στην απελπισία των μαύρων όταν τους καλεί να τον ψηφίσουν γιατί στην κατάσταση που βρίσκονται δεν έχουν τίποτα να χάσουν, αλλά αυτή η διαπίστωση όσο κυνική κι αν ακούγεται, έχει κάποια αλήθεια μέσα της.

Πέρα από τις οφθαλμοφανείς αυτές καταστάσεις, το μεγαλείο στο βιβλίο της Λη είναι, δίχως περαιτέρω συζήτηση, ο Άττικους. Είναι η ευγενής εκείνη μορφή που θα παρουσιαστεί όταν δεν το περιμένεις, όταν οι θεσμικές κατοχυρώσεις δεν ισχύουν ή είναι αδρανείς, όταν σύνολη η κοινωνία βρίσκεται με το μέρος του θύτη και όχι του θύματος, τότε θα αναδειχθεί ένας και μόνο άνθρωπος για ν' αναμετρηθεί με την αδικία και το αιώνιο ψεύδος. 

Ο Άττικους, στα δικά μου μάτια, μόνο με την προσωπικότητα του επισκόπου Μυριήλ των "Αθλίων" του Ουγκώ δύναται να συγκριθεί, ένα ανεπανάληπτο ηθικό πρότυπο. Ένα πρότυπο που φαίνεται όχι μόνο από τις ιδέες που υποστηρίζει αλλά και τον τρόπο της ζωής του: "Δεν έκανε εκείνα τα πράγματα που έκαναν οι πατεράδες των συμμαθητών μας: δεν πήγαινε ποτέ για κυνήγι, δεν έπαιζε πόκερ, δεν ψάρευε, δεν έπινε, δεν κάπνιζε. Καθόταν στο σαλόνι και διάβαζε".

Harper Lee

Ο Άττικους υπερβαίνει την κοινή νοοτροπία των πολιτών της Αλαμπάμα επειδή έλαβε σοβαρά τις επιταγές του Ευαγγελίου. "Αυτή η υπόθεση, η υπόθεση του Τομ Ρόμπινσον, είναι κάτι που πηγαίνει μέσα στην ουσία της συνείδησης του ανθρώπου- Σκάουτ, δεν θα μπορούσα να πηγαίνω στην Εκκλησία και να λατρεύω τον Θεό αν δεν προσπαθούσα να βοηθήσω αυτόν τον άνθρωπο". 

Τοποθετώντας την ακεραιότητα της συνείδησης του στις ευαγγελικές προσταγές, ο Άττικους διασώζει την αξιοπρέπεια όλης της μικρής κοινότητας που καταδίκαζε τον Τομ Ρόμπινσον.  Μπορεί τελικά ο Τομ να καταδικάστηκε, δεν θα μπορούσε εκείνη την εποχή άλλωστε να συμβεί αλλιώς, αλλά είναι ο αγώνας του Άττικους για την αλήθεια που διασώζει την ελάχιστη ανθρώπινη αξιοπρέπεια των ελαχίστων αδελφών του Χριστού. Η δικαιοσύνη των ανθρώπων όμως είναι σκληρή, άδικη, απεχθής. Ο Άττικους χρησιμοποίησε κάθε δυνατό μέσο για να σώσει τον Τομ, όμως "στα απόκρυφα δικαστήρια των ανθρώπινων καρδιών, ο Άττικους δεν μπορούσε να δικαιωθεί". Αλλά αυτό δεν είναι το μόνο δικαστήριο που υπάρχει.