Σαντιάγο Ρονκαλιόλο: Καρφίτσες στην άμμο

Το προηγούμενο, και μοναδικό, βιβλίο, του Ρονκαλιόλο που είχα διαβάσει ήταν η "Τέταρτη Ρομφαία", ένα αποκαλυπτικό ντοκουμέντο γύρω από την παράνοια του ένοπλου αντάρτικου του "Φωτεινού Μονοπατιού", μιας μαοϊκής οργάνωσης ψυχοπαθών που αν ποτέ κέρδιζαν την εξουσία στο Περού θα μετέβαλαν τη χώρα σε μια λάτιν εκδοχή της Βόρειας Κορέας. 

Χρειάστηκε όμως ποτάμια αίματος για να εξοντωθεί, ως επί το πλείστον, η οργάνωση και ένας αμφιλεγόμενος πρόεδρος που στην προσπάθειά του για επικράτηση ανέστειλε τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα του, ο Αλμπέρτο Φουχιμόρι, και όλα αυτά συνιστούν πρώτης τάξεως μυθιστορηματικό υλικό για ταλαντούχους συγγραφείς όπως ο Ρονκαλιόλο.

Το "La noche de los alfileres" διαβάζεται ως θρίλερ με πρωταγωνιστές τέσσερα σχολιαρόπαιδα που φοιτούν σε εκκλησιαστικό σχολείο στη Λίμα, ο Κάρλος, ο Μπέτο, ο Μανού και ο Μόκο. Τέσσερις διαφορετικοί τύποι αλλά με κοινά χαρακτηριστικά: προέρχονται από προβληματικές οικογένειες και μεγαλώνουν σε μια κοινωνία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της τρομοκρατικής παρουσίας των μαοϊκών ανταρτών, στη δεκαετία του 1990, με τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης και τη μαζική κατανάλωση προϊόντων φίρμας να αντιμάχονται την "θεολογική" ψύχωση του θεωρητικού του "Φωτεινού Μονοπατιού" Γκουζμάν. Σ' αυτό το περιβάλλον υπάρχει το εκκλησιαστικό ίδρυμα με τους άκαμπτους ηθικούς νόμους και τους λειτουργούς του που κηρύττουν έναν κώδικα αρχών που έρχεται σε αντίθεση τόσο με την ορμητική φύση νεαρών αρρένων, όσο και με την πραγματικότητα που αυτοί βιώνουν. Το κεντρικό πρόσωπο αυτής της αντίφασης, το ψυχρό τέρας με το σκοτεινό όμως παρελθόν, είναι η καθηγήτρια, η δεσποινίς Πρίνγκλιν, την οποία οι τέσσερις μαθητές σχεδιάζουν να της κάνουν κάποιο είδους κακό που θα το θυμάται για πάντα.

Ο Ρονκαλιόλο σκηνοθετεί ένα αριστουργηματικό θρίλερ μέσα από την διαφορετική κάθε φορά οπτική των τεσσάρων παιδιών. Μικρά ευσύνοπτα κεφάλαια στα οποία ο κάθε μαθητής προσφέρει τη δική του ματιά ή εκδοχή των γεγονότων που οδηγούν αναπόδραστα στο μαρτυρικό τέλος. Η Πρίνγκλιν, θύτης και θύμα των καταστάσεων συγχρόνως, από αποκρουστική μορφή απάνθρωπης και πάντως αντιπαιδαγωγικής λογικής, γίνεται, όσο προχωρεί το έργο στην κορύφωσή του, συμπαθής και οικεία στον αναγνώστη καθώς ο Ρονκαλιόλο αποκαλύπτει το προσωπικό της δράμα αλλά και την αξιοπρέπεια της την ώρα του βασανισμού της από τους τέσσερις μαθητές. 

Κανείς με σώας τα φρένας του, καθώς ολοκληρώνεται το βιβλίο δεν μπορεί να μην τη συμπαθήσει τελικά- ούτε αυτή η κόρη της την είχε καταλάβει, γι' αυτό και ευχόταν να μην εμφανιζόταν ξανά ύστερα από την εξαφάνισή της. Και τους τέσσερις βασικούς πρωταγωνιστές του βιβλίου, τους βρίσκω εξαιρετικά απεχθείς- είναι βασανιστές, υπερφίαλοι, κενόδοξοι, μοχθηροί. Η Πρίνγκλιν κερδίζει το σεβασμό μου γιατί αυτή είναι το θύμα, αυτή στο τέλος θα πληρώσει με τη ζωή της, ενώ οι τέσσερις θα ζήσουν για να καταδιώκονται από τις ενοχές τους όπως σοφά επισημαίνει στο τέλος ο Κάρλος.

Άλλωστε το ποιοί πραγματικά ήσαν οι τέσσερις το μαθαίνουμε κάπου στη μέση της διήγησης:

"Έτσι είμαστε κι εμείς, σαν τις καρφίτσες: μερικά σχολιαρόπαιδα του κώλου, χαμένα ανάμεσα σε χιλιάδες άλλα σχολιαρόπαιδα του κώλου".

Η εξέλιξη δικαίωσε αυτήν την διαπίστωση.