George R.R.Martin: A Game of Thrones

Κανόνας πρώτος: Μην εμπιστεύεσαι τον θόρυβο που γίνεται για ένα βιβλίο. Κανόνας δεύτερος κ.ο.κ: Επανάληψη του πρώτου κανόνα.

Είχα αποφασίσει να μην δω τη σειρά στην τηλεόραση για να έχω την έκπληξη της ανακάλυψης της ιστορίας από το κείμενο. Προφανώς λειτούργησε μέσα μου η κοινή πεποίθηση πως οι μεταφορές στην οθόνη αδικούν τον γραπτό μυθιστορηματικό λόγο. Έπεσα και σ' αυτό έξω.

Το πρόβλημα με τον Μάρτιν είναι πως ο κόσμος που δημιουργεί δεν πείθει πως είναι ένας κόσμος φαντασίας, αλλά η μετάπλαση του ιστορικού πολέμου των ρόδων σε μια τύποις μόνο αφήγηση χιλιάδων σελίδων φαντασίας. Κάποιοι ευφάνταστοι (διαθέτοντας προφανώς μεγαλύτερη φαντασία από τον Μάρτιν) ισχυρίζονται πως είναι ο νέος Τόλκιν. Δεν είναι ιεροσυλία να αναζητάς τον ή τους διαδόχους του δασκάλου, αλλά η πραγματικότητα απέχει πολύ από μια τέτοια διαπίστωση. Ο Τόλκιν δημιουργεί έναν κόσμο εκ του μηδενός, η μυθολογία του είναι περισσότερο πειστική, δεν κουράζει τον αναγνώστη, ενώ, το βασικότερο, έχει ήρωες με τους οποίους μπορείς να ταυτιστείς μαζί τους. Οι ιστορίες του Τόλκιν μπορούν να χαρακτηριστούν ιστορίες φαντασίας, δεν γράφει εναλλακτική ιστορία χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της φαντασίας. Αντίθετα ο Μάρτιν μεταστοιχειώνει τους ιστορικούς  οίκους των βασιλιάδων και των ευγενών της μεσαιωνικής Αγγλίας σε ένα περίεργο υβρίδιο που απουσιάζει, κατά τη γνώμη μου, οποιοδήποτε στοιχείο φαντασίας. Με τους ήρωες του Μάρτιν είναι αδιανόητη η οποιαδήποτε ταύτιση, δεν μπόρεσα να βρω κάτι θετικό σε κανέναν για να μ' ενδιαφέρει η εξέλιξη τους. 

Είναι και η δομή του βιβλίου εξίσου προβληματική. Χωρισμένο σε κεφάλαια ανάλογα με το πρόσωπο του χαρακτήρα, δεν πείθει πως το βιβλίο ήταν γραμμένο ως πεζός λόγος αλλά σαν επεισόδια για την τηλεόραση, απουσιάζει η θεματική ενότητα, ίσως γιατί ο συγγραφέας να ήθελε να δείξει από διάφορες οπτικές την ίδια ιστορία. Αυτό όμως είναι εντελώς κουραστικό γιατί αισθάνεσαι πως διαβάζεις συνέχεια το ίδιο πράγμα και η ιστορία δεν εξελίσσεται καθόλου, ενώ εκεί που σε αφήνει νοκ-άουτ είναι όταν αντί να μιλήσει πιο δεμένα για τον μύθο καταπιάνεται με ανούσιες λεπτομέρειες που δεν ενδιαφέρουν κανένα. Η ονείρωξη των συγγραφέων φαντασίας είναι η δημιουργία χιλιάδων χαρακτήρων και λεπτομερειών που απαιτούν τρομερή αυτοσυγκέντρωση από πλευράς του αναγνώστη για να μην απολέσει το λεπτό νήμα που συνδέει την ιστορία με τους διάφορους χαρακτήρες. Κάποιοι όμως το παρακάνουν, κυρίως αυτό ισχύει στις πολύτομες σειρές σαν του Μάρτιν (υπάρχουν και άλλοι τρελαμένοι που γράφουν τόμους πάνω στον ίδιο καμβά , προφανώς λόγω έλλειψης φαντασίας για να πλάσουν κάτι διαφορετικό), όπου ο αναγνώστης είναι αναγκασμένος να καταφεύγει στον κατάλογο των χαρακτήρων και των εκπροσώπων των οίκων για να θυμάται την ιδιότητα των πρωταγωνιστών. Σε πολλές κριτικές γίνεται αναφορά στις συνθήκες ακραίας βίας που περιγράφει  ο Μάρτιν, στους βιασμούς παιδιών και γυναικών κλπ. Δεν μ' ενόχλησαν αυτά διότι έπρεπε, ελλείψει κάποιου συνεκτικού μύθου, ο συγγραφέας να γράψει κάτι εντυπωσιακό που να εντυπωθεί στο μυαλό του αναγνώστη. 

Το είδος της φανταστικής λογοτεχνίας, λόγω των πολλών κλισέ που διαθέτει, έχει πολλούς συγγραφείς που το διακονούν αλλά ελάχιστα μεγάλα ταλέντα. Ένα σπαθί και ένας δράκος που πετά φωτιές δεν αρκούν για να γραφεί έναν καλό μυθιστόρημα φαντασίας- βέβαια, είναι προτιμότερα αν υπάρχουν μόνο αυτά, από τον κόσμο του Μάρτιν που, όπως προείπα, μετέγραψε ένα ιστορικό γεγονός σε φανταστική αφήγηση, αλλά αυτό δεν  ανήκει στο χώρο της λογοτεχνίας του φανταστικού αλλά στην κακή λογοτεχνία, διότι είναι απάτη και φανερώνει προσπάθεια να οικειοποιηθεί ένα είδος που δεν κατέχει (κάτι ανάλογο κάνει και ένας άλλος απατεωνίσκος που και γι' αυτόν γράφουν πως είναι διάδοχος του Τόλκιν, ο Gay Gavriel Kay, μόνο που αυτός είναι πιο ευγενικός με τον αναγνώστη και δεν τον αποτελειώνει γράφοντας χιλιάδες σελίδες για το ίδιο θέμα, αλλά διαφορετικά βιβλία εναλλακτικής ιστορίας τα οποία τα ονομάζει φαντασίας, αλλά ούτε αυτά δεν είναι βέβαια).

Θέλεις να διαβάσεις καλή φαντασία (αναφέρομαι πρωτίστως στον εαυτό μου): διάβασε και ξαναδιάβασε Τόλκιν. Θέλεις να διαβάσεις κάτι άλλο πέρα από Τόλκιν; Απέφυγε τις πολύτομες σειρές, φανερώνουν έλλειψη δημιουργικότητας από τον συγγραφέα. Θέλεις να διαβάσεις καλή φαντασία; Απέφυγε την μεταστοιχειωμένη ιστορία, είναι καλύτερο ένα ιστορικό βιβλίο για την ίδια εποχή παρά μια δήθεν φανταστική αφήγηση για την ίδια ιστορία. Θέλεις καλή φαντασία; Κοίταξε κυρίως την Επιστημονική Φαντασία ( κι αυτή έχει κλισέ, αλλά καλύτερους συγγραφείς), και κυρίως τα μαστόρια  που θεωρούνται πατέρες του είδους όπως ο Πόε, ο Λάβκραφτ και κάποιοι άλλοι ακόμα (υπάρχουν και σύγχρονοι) που περιμένουν τη σειρά τους να τους διαβάσουμε και να μας μεταφέρουν στον κόσμο τους. 

Μακριά όμως από απατεώνες τύπου Μάρτιν.

Το ανησυχητικό είναι πως δεν έχει τελειώσει τη σειρά του!