Έξοδος

Από το 1974, και ιδίως μετά το 1981,  τη χώρα την κυβερνά το ίδιο κόμμα που απλώς αλλάζει ονομασία. Η σημερινή συγκυβέρνηση είναι η γκροτέσκα κατάληξη του κόμματος που κυβέρνησε από τη μεταπολίτευση ως το 2015 και εξοντώθηκε από την κρίση. Παρά τη συντριβή του όμως ως κόμμα συνεχίζει να κυβερνά ως ιδεολογία και αντίληψη πολιτικής διότι αυτό που ζούμε από το 1974 και μετά δεν είναι ένα μονοκομματικό κράτος αλλά ένα μονολιθικό κράτος, κράτος της μιας και μόνης κυρίαρχης ιδεολογίας, του κρατισμού και των πελατειακών σχέσεων, της υποταγής της οικονομικής λογικής στο κράτος-κόμμα. Όσο διαρκούσε ο Ψυχρός Πόλεμος και η Ελλάδα ήταν ενσωματωμένη, ή αντιλαμβανόταν τον εαυτό της ως προτεκτοράτο, στο δυτικό στρατόπεδο, η έλλειψη ορθολογισμού όσον αφορά την αντιμετώπιση της οικονομίας περνούσε μέσα απ' αυτό που λέει και αναζητά σήμερα ο σύριζα ως "πολιτική λύση". Πράγματι, η επιβίωση της Ελλάδας μετά το 1949 ήταν αποτέλεσμα πολιτικής λύσης που επέβαλε η Δύση, αλλά ακόμα και νωρίτερα, ήδη από το 1944, η μοίρα της Ελλάδας είχε προκαθοριστεί και οι αριστεροί της εποχής εκείνης που, όπως και οι απόγονοι τους, δεν μπορούσαν λόγω ιδεολογικής προσέγγισης να κατανοήσουν την πραγματικότητα προκάλεσαν τον εμφύλιο και έχασαν. Υπήρχε όμως ένα παράδοξο. Αντί οι νικητές του εμφυλίου να εκμεταλλευτούν ιδεολογικά τη νίκη τους, προσχώρησαν στη λογική του αντιπάλου ο οποίος αν και ηττημένος στο πεδίο των μαχών αναδείχτηκε ο ουσιαστικός ιδεολογικός νικητής της αντιπαράθεσης δεξιάς-αριστεράς και επέβαλε την ατζέντα του στους νικητές με την υπεροχή που συνήθως έχει ο μάρτυρας της ιστορίας. Η νίκη αυτή συνίστατο στην κατασυκοφάντηση των αρχών του οικονομικού φιλελευθερισμού και της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, του καπιταλισμού με άλλα λόγια. Ακόμα και αυτή η ένταξη το 1981 στην ΕΟΚ δεν υπαγορεύτηκε από το λεγόμενο δεξιό κόμμα προς την ενσωμάτωση της χώρας στις αρχές του οικονομικού φιλελευθερισμού και της αποκρατικοποίησης (μήπως είναι σωστότερο να μιλάμε για αποσοβιετοποίηση;) της οικονομίας, αλλά αποκλειστικά για "εθνικούς λόγους", λόγω του φόβου της εγχώριας πολιτικής τάξης απέναντι στους απειλητικούς γείτονες. Τούτη η αντίληψη πως η Δυτική Ευρώπη, οικονομικά, πολιτικά και ιδεολογικά, είναι κάτι ξένο προς εμάς επικράτησε και κατά την άνοδο του επόμενου κόμματος στην εξουσία που αν και μιλούσε για έξοδο από την ΕΟΚ, κάνοντας στροφή προς τον ρεαλισμό και εκμεταλλεύοντας τους τελευταίους σπασμούς του Ψυχρού Πολέμου κατόρθωσε να συνάψει ειδικές σχέσεις με το εοκικό διευθυντήριο αντλώντας τα μεσογειακά ολοκληρωμένα προγράμματα, προπομπός των διαφόρων οικονομικών πακέτων βοήθειας, εσπα κλπ., με τα οποία όμως τροφοδότησε την αχαλίνωτη ροπή προς τον καταναλωτισμό ευρύτερων μαζών που ταυτίστηκαν οριστικά πάνω σ' αυτή την αντίληψη, πως η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή οικογένεια συνιστά άξεστη χρησιμοποίηση πόρων προς επίδειξη, απροβλημάτιστο πλουτισμό και ευμάρεια δίχως κόπο, ή για να μιλήσουμε πιο σωστά, παραγωγικές δυνατότητες. Έχουν γραφτεί και αναλυθεί πάμπολλες φορές όλα αυτά, κυρίως οι πιο εύστοχες αναλύσεις του ελληνικού προβλήματος έχουν γραφτεί και επισημανθεί πολλάκις από τον αείμνηστο Παναγιώτη Κονδύλη. Η νίκη της Δύσης το 1989 και ο τερματισμός του Ψυχρού Πολέμου επιφύλασσε μια έκπληξη που δεν έγινε ορατή εκείνη τη στιγμή. Η Ελλάδα που θεωρητικά έπρεπε να ανήκει στις νικητήριες δυνάμεις, αποτελεί μια από τις χώρες που θα βγουν ιδεολογικά ηττημένες από την αντιπαράθεση δύσης και ανατολής, ειδικά μετά την επανένωση της Γερμανίας και την επικράτηση του γερμανικού πνεύματος δημοσιονομικής αντίληψης σε όλη την Ευρώπη. Μέχρι τότε το ελληνικό πρόβλημα περνούσε απαρατήρητο, αλλά η κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ άφησε την Ελλάδα ιδεολογικά ξεκρέμαστη διότι τώρα θα έπρεπε να επιχειρήσει ολόκληρη πνευματική, πολιτική και οικονομική στροφή προς το πνεύμα του καπιταλισμού, πράγμα φυσικά αδύνατο γιατί τα πράγματα είχαν ήδη ζυμωθεί με την ιδέα πως το κράτος και το δικαίωμα στη ζωή δια του κράτους των παροχών και επιδομάτων είναι απαρασάλευτο και αμετακίνητο. Η μοναδική προσπάθεια που έγινε για να στραφεί η Ελλάδα προς αυτές τις αξίες ήταν η περίοδος της διακυβέρνησης Μητσοτάκη, με τα γνωστά όμως ελληνικά χαρακτηριστικά, αλλά η κατάληξη της ήταν τραγική, όπως όλοι θυμούνται, και ευθύνη γι' αυτό θα είχε ο άνθρωπος που θα έμελλε να παίξει τραγικό ρόλο αργότερα, ο Σαμαράς. Το μεγαλύτερο όμως λάθος του πελατειακού συστήματος, αυτό που θα αποτελέσει την ταφόπλακα του, ήταν η απόφαση ένταξης της χώρας στη ζώνη του ευρώ. Την ευθύνη γι΄αυτό είχε κυρίως ο Σημίτης, πολιτικός όπως και ο Μητσοτάκης με γερμανική κουλτούρα, που πίστευε πως η συμμετοχή στο ευρώ θα διασφάλιζε στην ελληνική οικονομία καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης, ενσωματώνοντας την στον πυρήνα της Ευρώπης (ίσως το πίστευε ο Σημίτης, αλλά και πάλι πρυτάνευσαν λόγοι που σχετίζονται με την εθνική ανασφάλεια των Ελλήνων). Εδώ σημειώθηκαν δύο ιστορικά λάθη: δεν ενσωματώνεις μια χώρα σε έναν συνασπισμό αν δεν έχεις ενστερνισθεί και τις ιδεολογικές αρχές του, πόσο μάλλον όταν χρησιμοποιείς πλαστά στοιχεία για να εισέλθεις σ' αυτόν, κομίζοντας ως συστατικό στοιχείο του οικονομικού σου πολιτισμού την απάτη. Και δεύτερο, άπαξ και μπήκες ("τρούπωσες" κατά την ελληνική αντίληψη ) δεν συμπεριφέρεσαι όπως και πρώτα ειδικά όταν συμμετέχεις στο ίδιο κλαμπ με τους Γερμανούς και τους συμμάχους τους. Αν ήθελες θα μπορούσες να μείνεις απ' έξω όπως οι Άγγλοι, αλλά δεν είχες τα κότσια να το κάνεις γιατί πάντα ήξερες πως επιβίωνες ως προτεκτοράτο, και μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου έψαχνες ένα στρατόπεδο να ενταχθείς καλύπτοντας μ' αυτόν τον τρόπο την αιώνια ανασφάλεια του. Αλλά πόσο λάθος είχες μικρέ Έλληνα! "Γνώσεσθε την αλήθεια και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς", και συ δεν άντεξες να δεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη συνεχίζοντας να αγνοείς την πραγματικότητα και τους νόμους της. Όταν σημειώθηκε η παγκόσμια κρίση του 2008 άρχισε να αποκαλύπτεται σιγά σιγά η αλήθεια της ελληνικής πραγματικότητας που την κρίσιμη ιστορικά αυτή περίοδο είχε την ατυχία να κυβερνάται από τον πιο ανίκανο θίασο του Καραμανλή του Β' και στη συνέχεια του Παπανδρέου του Γ', καταβαραθρώνοντας, ελπίζουμε μια για πάντα, τις δύο παραδοσιακές πολιτικές δυναστείες οι απόγονοι των οποίων φάνηκαν ελαχιστότατοι ως μεγέθη έναντι των ιστορικών ιδρυτών των δυναστειών. Σε όλη αυτή την περίοδο ειπώθηκε το μεγάλο ψέμα: πως το μνημόνιο γέννησε την κρίση ενώ για όποιον έχει σώας τα φρένας συνέβη ακριβώς το αντίθετο, πως το μνημόνιο υπήρξε απότοκος της κρίσης που προϋπήρχε, αν και ορθότερο είναι να πούμε πως το μνημόνιο είναι το αθώο θύμα της κρατιστικής λογικής της κυρίαρχης ιδεολογικής αντίληψης που ακόμα και στα χρόνια της κρίσης προτίμησε να διασώσει το μέρος σε βάρος του όλου, δηλαδή να διασώσει τα προνόμια του δημοσίου (αυτού δηλαδή που χρεοκόπησε) σε βάρος του ιδιωτικού τομέα τον οποίο οδήγησε σε εξαθλίωση. Γι' αυτό το έγκλημα δεν φέρει την ευθύνη μόνο η εγχώρια πολιτική τάξη αλλά και η ευρωπαϊκή που δεν άφησε την Ελλάδα νωρίτερα να χρεοκοπήσει και ίσως έτσι διασωζόταν κάποιο κομμάτι της παραγωγικής οικονομίας αλλά προτίμησε να την διασώσει, διασώζοντας εμμέσως όμως τη μήτρα του κακού, τον δημόσιο τομέα που συνέχισε και μετά το 2010 να έχει απειροελάχιστες απώλειες σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα. Ίσως οι Γερμανοί πίστεψαν πως το ελλαδικό παράδοξο μπορεί να μεταρρυθμιστεί, διαψεύστηκαν όμως γρήγορα, και η μεγαλύτερη απογοήτευση τους ήταν φυσικά ο Σαμαράς, ο μοιραίος άνθρωπος του 1993, που κακιά μοίρα τον έφερε και πάλι μπροστά μας (αλλά η ακροδεξιά ήταν πάντα παρούσα, υφέρπουσα σε όλα τα κόμματα) με την αλλοπρόσαλλη και αντεθνική πολιτική του από το πρώτο μνημόνιο, από την κυβέρνηση Παπαδήμου της οποίας έκοψε το νήμα της ζωής προτού ολοκληρώσει το έργο της, μέχρι την κωμική διακυβέρνηση του που κατέληξε στην αλυσίδα εσφαλμένων αποφάσεων σε όλα τα κρίσιμα χρονικά σημεία και κυρίως στο ότι αδυνατούσε να αντιληφθεί πως με δικά του λάθη, κυρίως με την αδράνεια του, είχε αλλάξει η στάση της Γερμανίας απέναντι του. Η εκλογή της γκοτέσκας κυβέρνησης των κλόουν δεν προκάλεσε καμιά εντύπωση καθώς ήταν η φυσική απόληξη όλου του προηγούμενου διαστήματος όπως αυτό προσδιορίζεται από την απουσία επαφής με την πραγματικότητα τόσο της πολιτικής τάξης όσο και μεγάλης μερίδας του πληθυσμού. Όταν ξεφτίζει το αντίγραφο στρεφόμαστε για καλύτερα αποτελέσματα στο πρωτότυπο, αυτό που υπήρξε τελικά η σκιώδης διακυβέρνηση της χώρας από το 1949 και εξής. Ακόμα και στο παρά ένα η "αριστερά" ψελλίζει για πολιτική λύση στο ελληνικό πρόβλημα, δηλαδή στη διατήρηση των προνομίων του κρατισμού και του δημόσιου τομέα σε βάρος της παραγωγικής οικονομίας, στη διατήρηση του πλέγματος εξουσίας που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των πελατειακών σχέσεων, αυτού του συνασπισμού δυνάμεων που ανέδειξαν στην εξουσία την κυβέρνηση των κλόουν. Μόνο που σ' αυτή την περίπτωση πέρα από τη χρησιμοθηρική λογική του κράτους ως εργαλείου κομματικής αναπαραγωγής που ίσχυσε στην περίοδο από τον εμφύλιο και μετά, έχουμε και έντονο το ιδεοληπτικό στοιχείο μεγάλου κομματιού της κυβερνώσας συμπαράταξης (απόλυτα ταυτισμένων ως προς την ανάποδη ερμηνεία της πραγματικότητας) που οραματίζεται ρήξεις και επαναστάσεις χωρίς αιτία. Έχουν όμως συνέπεια: αυτά που οραματίζονται δεν μπορούν να γίνουν στο χώρο του ευρώ και υπό την επίβλεψη της Γερμανίας. Αν ο κλόουν προξενεί γέλιο, λέει όμως και αλήθειες και ενίοτε πραγματώνει τα όσα υπόσχεται.