Φίλιπ Ντικ: Το ηλεκτρικό πρόβατο

Εκδ. Κέδρος, μεταφρ. Δημ. Αρβανίτης

Να διαβάζετε Φίλιπ Ροθ αν θέλετε ρεαλιστικό μυθιστόρημα, προειδοποιούσε τους επίδοξους αναγνώστες του ο ιδιοφυής Φίλιπ Ντικ. 
Στο "Ηλεκτρικό Πρόβατο" η φαντασία οργιάζει καθώς πέρα από την φουτουριστική οπτική, αναγκαία για κάθε τέτοιο έργο, έχει και στοιχεία πολιτικού, θρησκευτικού και υπαρξιακού προβληματισμού που αναδύονται από τη σχέση ανθρώπων και ανδροειδών-μηχανών. Στο βαθμό που η διαφορά αναμεταξύ τους είναι δυσδιάκριτη και επιτυγχάνεται μονάχα μέσω εξειδικευμένων και αμφιβόλου αποτελεσματικότητας τεστ από πολύπλοκες μηχανές, η σχέση τους οριοθετείται μέσα από την εξουσιαστική δυναμική που κατέχει το ανθρωποειδές και μπορεί να εκφέρει λόγο ζωής ή θανάτου για τα ανδροειδή.
Ο αγώνας όμως είναι δύσκολος για τον εξολοθρευτή ανδροειδών Ρικ Ντέκαρντ (ένα επίθετο που φέρνει στο νου τον ορθολογιστή Γάλλο φιλόσοφο Ντεκάρτ) καθώς "τα μοντέλα Νέξους-6 ξεπερνούσαν αρκετές τάξεις ιδιαίτερων ανθρώπων από άποψη νοημοσύνης.....ο υπηρέτης είχε γίνει, σε μερικές περιπτώσεις, πιο επιδέξιος από τον κύριο του". Ο Ντέκαρντ στο όνομα μιας θεολογικής κυρίαρχης αντίληψης, του μερσερισμού, αναλαμβάνει την "απόσυρση" των ανδροειδών καθώς αυτά δεν είχαν την ικανότητα της ενσυναίσθησης με άλλα όντα και ιδίως τα ζώα. Όμως η διάκριση αυτή με το συνεχές κυνηγητό και την αλληλοπεριχώρηση ανθρώπων και ανδροειδών σιγά σιγά θολώνει και ο διώκτης αρχίζει να έχει αμφιβολίες για το νόημα της αποστολής του. Το υπαρξιακό του κενό επιτείνει η ανάγκη που αισθάνεται για μια βαθύτερη σχέση με την κτίση και κυρίως τα ζώα- ένα κατοικίδιο που τον συντροφεύει έχει καλώδια και εσωτερικό μηχανισμό, ένα ηλεκτρικό πρόβατο που είναι μεν συντροφιά αλλά ατελής, διότι αυτό εκφράζει την "τυραννία του αντικειμένου". Το ηλεκτρικό πρόβατο όμως "δεν ξέρει ότι υπάρχω, όπως τα ανδροειδή δεν έχει την ικανότητα να εκτιμήσει την ύπαρξη του άλλου".  

Φίλιπ Ντικ

Έτσι ο αγώνας του  Ρικ σ'όλο το έργο είναι να βρει κάποια δυνατή σχέση που να τον εκφράσει, είτε με ένα πραγματικό ζώο, για το οποίο θα θυσίαζε πολλά χρήματα για να το αποκτήσει, είτε ακόμα και με ένα ανδροειδές που θα κάνει έρωτα μαζί του προκειμένου να γνωρίσει την χαμένη οικειότητα με τον κόσμο των προσώπων. Η διάκριση πάνω στην οποία στηρίζοταν θεμελιώδεις αρχές καταρρέει γιατί έχει καταρρεύσει η ανώτατη αρχή του μερσερισμού που, προς το τέλος του βιβλίου, φαίνεται να εκφράζεται από τον ίδιο τον Ρικ σε μια πρωτοφανή σύγχυση της ιδέας (Θεού;) και του ανθρώπου.
Όταν ομιλεί ο Μέρσερ λέει στον Ντέκαρντ πως αποτελει βασικό όρο της ζωής "η παραβίαση της ταυτότητάς σου". Αυτή η αρχή προβληματίζει τους βασικούς χαρακτήρες του συγκεκριμένου έργου προφανώς γιατί πρόκειται για μια αρχή με καθολική ισχύ. Η επιστημονική φαντασία του Φίλιπ Ντικ, χαοτική σαν το είδος του λόγου που διακονεί, αφήνει περιθώρια για πολλές ερμηνείες, δίχως αυτό το μειονέκτημα να μεταβάλλει το βιβλίο του σε ένα άγονο διάβασμα.