Ζαχαρία Παπαντωνίου: Τα ψηλά βουνά

"Όταν δεν ήταν βαρυχειμωνιά, είχαν για σχολείο πότε ένα πεύκο, πότε ένα πλάτανο. Έπαιρναν τα βιβλία τους και διάβαζαν μαζί του απάνω στους λόφους, στον ήλιο και στον αέρα".

Κάνοντας μια βόλτα στο παλαιοβιβλιοπωλείο της πόλης βρήκα μια παλιά έκδοση των θρυλικών Ψηλών Βουνών του Ζαχ. Παπαντωνίου. Το αντίτυπο ήταν σε σχετικά καλή κατάσταση, δεν είχε όμως χρονολογία έκδοσης, προερχόταν όμως από τα Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Θεσσαλονίκης "Ο Κοραής" όπως φαίνεται από τις διάσπαρτες σφραγίδες αυτού του ιδρύματος που υπάρχουν σε αρκετές σελίδες του βιβλίου. Ένα σχολείο που μάλλον δεν υφίσταται σήμερα. Το βιβλίο είναι και ντυμένο κι έτσι προστατεύτηκε από τη φθορά του χρόνου. Σημειώσεις εντός του δεν υπήρχαν , δείχνει όμως πως έχει πολυδιαβαστεί από μαθητές εκείνης της εποχής. 

Το βιβλίο διαβάζεται και σήμερα, όμως, σύμφωνα με τα προγράμματα φιλαναγνωσίας. Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου πραγματοποίησε με τη συγγραφή του μια πολιτιστική επανάσταση στα σχολικά ήθη των αρχών του 20ου αιώνα, το βιβλίο αγαπήθηκε από πολλούς αλλά και διώχθηκε λόγω της χρήσης της δημοτικής γλώσσας. Αν όμως η διαχρονική αξία του έχει οριστικά επιβληθεί, η μη υποχρεωτική του χρήση για τις ανάγκες του σύγχρονου εκπαιδευτικού προγράμματος της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στερεί από τα παιδιά του σήμερα ένα ηθικό πρότυπο, έναν οδηγό επιβίωσης, όπως ήταν τα "Ψηλά Βουνά", το οποίο θα τα εισάγει στην αξία της φιλίας, της συνεργασίας, της ομαδικότητας, αλλά και της ατομικής ευθύνης, στην αναγνώριση της γνώσης ως ύψιστης αρετής αλλά, και αυτό είναι το εντελώς σύγχρονο που κομίζει το βιβλίο, της οικολογικής συνείδησης.  

Είναι όντως επίκαιρα τα μηνύματα του βιβλίου, παρά τις δεκαετίες που πέρασαν και την μεταβολή των κοινωνικών συνθηκών, η ανάγνωσή του μπορεί να ξυπνήσει τις κοιμισμένες συνειδήσεις διότι προσφέρει ηθική γνώση και αρετές τις οποίες τις δίδει με απλή καθάρια γλώσσα που στέκεται και σήμερα ως λογοτεχνία αξιώσεων.  Είναι διαφορετικό, ωστόσο, το κοσμοείδωλο της σύγχρονης εποχής, αλλά έστω και ως υπενθύμιση πως υπάρχει ένας άλλος κόσμος ικανός να μεταμορφώσει το ανθρώπινο πνεύμα, δεν αποτελεί χαμένος χρόνος το διάβασμα του βιβλίου.