Ίντιθ Γουόρτον: Ήθαν Φρομ

Μια κακή συζυγική σχέση μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα ενδεχόμενα. Είτε στον ξυλοδαρμό, όπως ισχυρίζεται σήμερα η Άμπερ Χερντ κατηγορώντας τον Τζόνυ Ντεπ, είτε στο διαζύγιο, είτε στην παράλληλη σχέση, όπως είδαμε στην Άννα Καρένινα, στην Μαντάμ Μποβαρύ. Γίνεται δηλαδή η κακή συζυγική σχέση καλή λογοτεχνία! 

H Ίντιθ Γουόρτον γράφει μια νουβέλα το 1911 που καταγράφει, όπως λένε οι ειδήμονες, την προσωπική της δραματική κατάσταση με τον σύζυγο της Έντουαρντ Γουόρτον, έναν άνδρα με ψυχολογικά προβλήματα, ασταθή, εντελώς ασύμβατο με τη δική της καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία που την καταπίεζε, και τον αμερικάνο δημοσιογράφο Μόρτον Φούλερτον με τον οποίο θα αναπτύξει μια σύντομη μεν αλλά έντονη εξωσυζυγική σχέση. 

Το θέμα επομένως που αναπτύσσει στο 'Ήθαν Φρομ" είναι χιλιοειπωμένο, μια καταπιεστική γυναίκα Ζήνα, ο σύζυγος της Ήθαν Φρομ, και μια ξαδέλφη της πρώτης η Μάτι Σίλβερ με την οποία ο Ήθαν Φρομ θα γνωρίσει τον ρομαντικό έρωτα και τα συναισθήματα εκείνα που του στέρησε η νόμιμη σύζυγος του, ολ' αυτά διαδραματιζόμενα σ' ένα χωριό της Νέας Αγγλίας στα τέλη του 19ου αιώνα. Τί καινούργιο φέρνει αυτή η ιστορία που την έχουμε διαβάσει τόσες φορές;

Edith Wharton

Κατ' αρχάς είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως μια γυναίκα συγγραφέας ως κεντρικό πρωταγωνιστή ενός συζυγικού δράματος έχει τον άνδρα σύζυγο. Την εξιστόρηση του δράματος που αναπτύσσεται η Γουόρτον την αφηγείται μέσα από τα μάτια ενός τρίτου προσώπου που γνωρίζει από κοντά την απόμακρη και μελαγχολική προσωπικότητα του Ήθαν Φρομ, και όλα αυτά σε ένα σκηνικό με πολλά χιόνια, δύσβατα μονοπάτια και μουντό ουρανό. Η Γουόρτον περιγράφει την ψυχική κατάσταση του Ήθαν Φρομ αντλώντας έμπνευση από το σκοτεινό περιβάλλον του χωριού: 

"Φαινόταν πως ήταν τμήμα ενός βωβού μελαγχολικού σκηνικού, μια ενσάρκωση των παγωμένων δεινών του, με όλα όσα ήσαν θερμά και αισθαντικά σ' αυτόν να βρίσκονται αλυσοδεμένα κάτω από την επιφάνεια. Πίστευα μονάχα πως ζούσε στο βάθος μιας ηθικής απομόνωσης πολύ απόμακρης για ευκαιριακή προσέγγιση, και είχα την αίσθηση πως η μοναξιά του δεν ήταν το αποτέλεσμα της προσωπικής του κατάστασης, τραγικής καθώς μάντευα πως ήταν, αλλά είχε μέσα της, όπως υπαινίχθηκε ο Χάρμον Γκάου, το βαθύ συσσωρευμένο ψύχος πολλών χειμώνων του Στάρκφηλντ".

Η ερωτική σχέση του Ήθαν με τη Μάτι είναι τρυφερή, ρομαντική, απόλυτα αξιοπρεπής στην περιγραφή της από την Γουόρτον. Σχεδόν υπαινικτική. Αλλά η κορύφωση της τραγωδίας αφήνει και στην Ζήνα να παίξει έναν ρόλο που την αποκαθιστά στα μάτια των αναγνωστών, όταν η αρχική της άποψη να απομακρύνει την φτωχή Μάτι από την οικία της κυρίως για οικονομικούς λόγους, μη λαμβάνοντας υπόψη την εξίσου δυσχερή κοινωνική και οικονομική σχέση της ξαδέλφης της, αναθεωρείται όταν τα αρχικά σχέδια ανατρέπονται.

Δεν χρειάζεται να είσαι πεθαμένος για να είσαι νεκρός. Μαθαίνοντας το μυστικό του Ήθαν Φρομ, η Ίντιθ Γουόρτον μας προσφέρει ένα μικρό αριστούργημα ερωτικής λογοτεχνίας στο οποίο δεν υπάρχει happy end αλλά ένας διαρκής σταυρός και μια ζωή πληγωμένων αισθημάτων και προσδοκιών. Μια διαρκή υπενθύμιση πως αυτό που σώζει, σ' αυτές τις περιπτώσεις, είναι η καταγραφή σε λογοτεχνική μορφή αυτών των εικόνων και η διάσωσή τους στην αιωνιότητα.