Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες: Ο έρωτας νοστάλγησε την Κούβα

"Ο έρωτας νοστάλγησε την Κούβα" (μτφρ. Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη)

Ένας Γκουτιέρες δεν είναι ποτέ αρκετός, και μετά από την βρώμικη τριλογία του, συμπλήρωμα απαραίτητο κρίνεται "Ο έρωτας νοστάλγησε την Κούβα" (εκδ. Μεταίχμιο, μτφρ. Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη) και ίσως εκεί μπει μια τελεία, αν και ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος με τους γοητευτικούς λατίνους. Οι απεγνωσμένες νοικοκυρές που διαβάζουν εκστασιασμένες τα φληναφήματα των "50 αποχρώσεων του γκρι" ούτε κατά διάνοια δεν θα μπορούσαν να ακουμπήσουν τον Γκουτιέρες, οι σελίδες του είναι βουτηγμένες στα βιολογικά υγρά ανδρών και γυναικών και το σεξ είναι αληθινό και όχι κατασκευασμένο στο μυαλό μιας αργόσχολης βρετανίδας housewife. Με τα χαρακτηριστικά λόγια του Γκουτιέρες: "λερώνοντας το χαρτί με αίμα και σάλιο και σκατά και ούρα και μύξες και δάκρυα", και ακόμα, φυσικά, άφθονο σπέρμα.

Μια από τις χαρακηριστικές πόζες του Γκουτιέρες

Σε δύο απόψεις της ζωής κινείται ο βασικός πρωταγωνιστής του βιβλίου, το άλτερ έγκο του συγγραφέα, οι οποίες ενσαρκώνονται από δύο γυναίκες φορείς δύο διαφορετικών μεταξύ τους πολιτισμών. Από τη μια είναι η Γκλόρια, κορίτσι της Κούβας, ζωώδης, αισθησιακή, που γνωρίζει τα μυστικά του καλού σεξ, που είναι γεννημένη για να ευχαριστεί τους άνδρες αλλά συνάμα ζει και στην Κούβα της φτώχειας όπου λίγα δολλάρια από έναν τουρίστα που ζητά κουβανικό σεξ είναι αρκετά για να την βγάλει αυτή και η οικογένεια της. Η σχέση μαζί της αποπνέει ελευθερία και τονώνει τα ατίθασα γούστα του συγγραφέα πρωταγωνιστή: "Έτσι είναι η ζωή. Πόνος και ηδονή.....Φοράω ένα κόκκινο μπλουζάκι χωρίς μανίκια και αισθάνοπμαι δυνατός σαν ταύρος. Με το τατουάζ μου ακάλυπτο κάτω από τον ήλιο. Μ' αρέσει ναγαμιέμαι άγρια με την Γκλόρια. Άγρια. Να ιδρώνω για ένα δίωρο και μετά να βγαίνω βόλτα μόνος μου. Με το άρωμα μου από ιδρώτα, σπέρμα, Γκλόρια, κρεβάτι. Ένα δυνατό και υγιές ζώο" (σ.127). Από την άλλη, υπάρχει η αντίθεση, η Σουηδή ερωμένη Ανιέτα. Φορέας ενός διαφορετικού πολιτισμού στον οποίο σπανίζουν οι ζεστές ακτίνες του ήλιου. Ο πρωταγωνιστής βρίσκεται στη Σουηδία για να προωθήσει το έργο του και εκεί θα γνωρίσει από κοντά την φίλη του Ανιέτα με την οποία είχε ήδη επικοινωνία όσο βρισκόταν στην Κούβα, αλλά θα γνωρίσει και έναν διαφορετικό πολιτισμό, οργανωμένο, τακτοποιημένο, προγραμματισμένο, εν τέλει αποστειρωμένο. Είναι και η Ανιέτα καλή ερωμένη, αλλά μαζί της δεν υπάρχει η μαγεία της βρωμιάς, ο αυθορμητισμός, το σπέρμα και το σάλιο μοιάζουν να έχουν καθαρθεί από την βιολογική τους υπόσταση. Παρά την απόλαυση που του προσφέρει, κάποτε και ο συγγραφέας φθάνει στα όρια του και τότε ξεσπά: "Δεν θέλεις να το κάνουμε ούτε να μου πάρεις πίπα στις σκάλες, δεν θέλεις καφέ, κατεβάζεις τα μούτρα. Ε ναι, μου την σπάς, μωρό μου. Relax, please" (σ. 261).

Η πρωτότυπη έκδοση

Οι δύο κόσμοι έχουν περιγραφεί ιδεοτυπικά. Σαφώς και υπάρχουν αποχρώσεις διαφορετικές στην πραγματικότητα, οι δύο κόσμοι δεν είναι μονοκόμματοι. Η προσαρμογή όμως σ' έναν από τους δύο για τον φορέα μιας άλλης κουλτούρας είναι υπόθεση δύσκολη και περιγράφεται με ειλικρίνεια από τον συγγραφέα. Στο τέλος υπερισχύει αυτό που γνωρίζει καλύτερα, με όλα τα στραβά και την ανυπόφορη κατάσταση που λυγίζει την ύπαρξη, εντούτοις η αυτογνωσία και η νοσταλγία οριοθετεί τα βήματά του προς την εστία του: "Πολλές φορές προσπαθεί κανείς να αλλάξει τη ζωή του. Να αποκτήσει περισσότερο έλεγχο, να προβλέψει κάποια πράγματα. Αλλά όχι. Είμαστε σαν εκείνα τα τρελά μυρμήγκια που τρέχουν στον κήπο και πέφτουν το ένα πάνω στο άλλο και χάνουν το δρόμο τους ξανά και ξανά" (σ. 315).  Αυτό σημαίνει πως κάθε αλλαγή είναι αδύνατη και αδιανόητη; Δεν υπάρχει μονοσήμαντη απάντηση στο ερώτημα αυτό. Στον κόσμο του Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες η Κούβα, με όλα τα κακά της, υπερισχύει της πιο αναπτυγμένης Σουηδίας.  Ίσως δεν χρειάζεται και πολλά για να είναι κανείς ευτυχισμένος (λιτός βίος;): "Δεν θέλω υπολογιστές, ούτε e-mail, ούτε Internet, ούτε θέλω να με πρήζουν άλλο" (σ. 405). Ίσως πρέπει να πάμε στηνΚούβα για να μην μας πρήζουν και μας. Αυτό θα ήταν μια ενδιαφέρουσα σύγκριση πολιτισμών, όχι ίσως τόσο μακρινών όσο ανάμεσα στην Κούβα και τη Σουηδία.