Γκράχαμ Γκρην: Μπράιτον Ροκ

Η αγγλική έκδοση Penguin του 2004 

"Ο Χέϊλ γνώριζε, τρεις ώρες προτού φθάσει στο Μπράϊτον, ότι σχεδίαζαν να τον δολοφονήσουν". Έτσι ξεκινά, και σε βάζει αμέσως στο κλίμα νουάρ, ο Γκράχαμ Γκρην το δημοσιευμένο το 1938 μυθιστόρημα του "Μπράϊτον Ροκ", ένας τίτλος που πήρε το όνομα του από ένα είδος ζαχαρωτού που πρόσφεραν την εποχή εκείνη στην πόλη του Μπράϊτον. 

Το μυθιστόρημα έχει βασικούς πρωταγωνιστές τον νεαρό, εντελώς προβληματικό χαρακτήρα του Πίνκι, ο οποίος όνειρό του έχει να ηγηθεί συμμορίας εκβιαστών στο Μπράϊτον και να πάρει τα ηνία του τοπικού εγκλήματος από τον Κολεόνι, παλιό μούτρο στην πιάτσα, και δύο γυναίκες που σχετίζονται μαζί του με διαφορετικούς τρόπους, την Άϊντα Άρνολντ και την αγαθή Ρόουζ. Ο Γκρην σκιαγραφεί την σκοτεινή ψυχή του Πίνκι καθώς αυτός αισθάνεται να τον καταδιώκει η προδοσία στενών του συνεργατών , όπως ο Χέιλ, και αργότερα ο Σπάϊσερ, τους οποίους και δολοφονεί. Η ψυχοπαθολογία του νεαρού Πίνκι περιγράφεται, ως συνήθως σε έργα του Γκρην, με υπαρξιακούς όρους: "Αυτή ήταν η δύναμη του. Δεν μπορούσε να δει μέσω των οφθαλμών άλλων ανθρώπων, ή να  συναισθανθεί το κουράγιο τους". Η ψυχρότητα που αποπνέει, αν και μόλις 17 ετών, παγώνει το αίμα όσων βρίσκονται δίπλα του.Ήθελε να γίνει κάποιος σημαντικός, να τον σέβονται και να τον φοβούνται στον χώρο που διάλεξε να κινείται, να γίνει σεβαστός από τους μεγαλύτερους του κακοποιούς: "έπρεπε να αποδείξει σε κάποιον ότι ήταν- ένας άνδρας".

Σ' αυτό το αρνητικό κλίμα της παράνοιας και της καχυποψίας, όμως, υπάρχει ένα φως. Η επίσης ανήλικη, αλλά με στοχαστική διάθεση Ρόουζ, θα γίνει η φιλενάδα του Πίνκι και αργότερα η επίσημη μνηστή του, θα τον παντρευτεί με πολιτικό γάμο, αλλά ο γάμος αυτός από την πλευρά του Πίνκι αποτελεί ένα ακόμα σχέδιο του για να κλείσει το στόμα της Ρόουζ την οποία υποπτεύεται ότι καθώς γνωρίζει πως έχει βάψει τα χέρια του στο αίμα θα τον καρφώσει στην αστυνομία. Την παντρεύεται για να τις κλείσει κι αυτής το στόμα, πείθοντάς την σε μια δραματική σκηνή ν' αυτοκτονήσει. 

Grahan Greene

Αν έμενε σ΄αυτό το επίπεδο το μυθιστόρημα θα ήταν μια σπουδή πάνω στην εγκληματικότητα ανηλίκων στη Βρετανία. Αλλά ο Γκράχαμ Γκρην είναι μεταφυσικός συγγραφέας, δεν κατανοεί την σφαίρα του Πονηρού παρά μονάχα με θεολογικούς όρους, γι' αυτό και η ερμηνεία των κινήτρων των ηρώων του, ή ακόμα και η δική του ματιά στις πράξεις τους, επηρεάζεται από την προβληματική της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, μέλη της οποίας είναι ο Πίνκι και η Ρόουζ. Ίσως γι' αυτό, ακόμα και εκεί στο βαθύτερο σκοτάδι που βρίσκονται οι ψυχές των ηρώων του να αναδεικνύεται η παράλογη υποψία της Χάριτος, πως δηλαδή υπάρχει και μια άλλη δυνατότητα, την οποία δραματοποιεί η αντίθεση ανάμεσα στην προσωπικότητα της Άιντα Άρνολντ που προσπαθεί να σώσει την Ρόουζ από τον χαμό μιας ολέθριας σχέσης με τον Πίνκυ και της ίδιας της Ρόουζ η οποία προβάλλει το παράλογο της αγάπης. Η Άιντα με την αυθεντία που θα μπορούσε να προβάλλει κάποιος που δεν γνωρίζει άλλες αποχρώσεις εκτός του άσπρου και του μαύρου, δηλώνει απερίφραστα πως "γνώριζε τι ήταν σωστό και τι ήταν λάθος", και αναλαμβάνει έργο κοσμικού ιεραποστόλου προκειμένου να σώσει το απολωλός. Αλλά δεν βρίσκεται υπό την ηγεμονία της Χάριτος. Τούτη, κι εδώ είναι το χριστιανικό παράδοξο, βρίσκεται στην Ρόουζ: "ήταν δύο ρωμαιοκαθολικοί μαζί στον γκρίζο δρόμο. Καταλάβαινε ο ένας τον άλλο". Το παράδοξο σώζει καθώς έχουν εγκαταλειφθεί οι βεβαιότητες. Το φινάλε του βιβλίου θα μπορούσε να είναι ένα θεολογικό δοκίμιο περί σωτηρίας και χάριτος. Στον κόσμο της απόγνωσης και της μοναξιάς που δημιούργησε ο Γκράχαμ Γκρην στο "Μπράϊτον Ροκ", υπάρχουν στιγμές σαν ρωγμές όπου αναφαίνεται μια κάποια διαφορετική ελπίδα, όχι της δικαιοσύνης που επιθυμούσε η Αϊντα, αλλά αυτή της υπερβάλλουσας αγάπης. Παράξενο μήνυμα για όσους δεν συμμερίζονται την ίδια πίστη με τον Γκράχαμ Γκρην.