Μιχ. Περάνθη: Ο Αμαρτωλός

Ο Μιχάλης Περάνθης είναι γνωστός αφενός για το βραβευμένο του έργο "Οι Σουλιώτες", μια τοιχογραφία εποχής, αφετέρου για τις μυθιστορηματικές βιογραφίες που έγραψε για σημαντικές προσωπικότητες του νεοελληνικού πολιτισμού όπως ο Παπαδιαμάντης, ο Κρυστάλλης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και ο Καβάφης. Είναι συγγραφέας τον οποίο θα χαρακτήριζε κανείς γλαφυρό, με καλογραμμένες προτάσεις και στρωτό ύφος που δεν κουράζει, με αίσθηση της εποχής και του υλικού που πραγματεύεται. 

Στον "Αμαρτωλό" γράφει, με ειλικρίνεια, στον πρόλογό του, για τις προθέσεις του: "'Αλλωστε αυτή καθ' εαυτή η ζωή του Καβάφη δεν ενδιαφέρει παρά μόνο ως πηγή ερμηνείας του έργου του- που αποτελούσε και την τελική μου επιδίωξη. Είναι τούτο ένα στοιχείο που ξεχωρίζει τον "Αμαρτωλό" από τον "Τσέλιγκα" και τον "Κοσμοκαλόγερο". Στον Κρυστάλλη στάθηκα με κατανόηση και συμπάθεια. Στον Παπαδιαμάντη με αγάπη και σεβασμό. Στον Καβάφη με θαυμασμό- αλλά σε απόσταση".

Μιχάλης Περάνθης

Από τη ζωή του Καβάφη, γράφει ο Περάνθης, έλειπε ο φυσιολογικός έρωτας που ομορφαίνει όχι μόνο τη ζωή αλλά και τα βιβλία. Διαπίστωση που σήμερα ηχεί παράταιρη και μοιάζει "εκτός εποχής". Αν ζούσε ο Καβάφης σήμερα θα ήταν ευτυχισμένος, καθώς το πάθος που τον κατέπνιγε θα έβρισκε διέξοδο , είτε υπογράφοντας κάποιο σύμφωνο συμβίωσης, είτε ζώντας με λιγότερο άγχος με κάποιον σύντροφο- θα έγραφε όμως την ποίηση που έγραψε;

Όλα λοιπόν στην ερμηνεία του Περάνθη περιστρέφονται γύρω από το ομοφυλοφιλικό πάθος του Καβάφη, της αγάπης που δεν τολμά να πει το όνομά της σύμφωνα με τον Όσκαρ Ουάιλντ, πνεύμα συγγενές με τον Αλεξανδρινό.  Αλλά πέρα από το πάθος, ο Περάνθης επισημαίνει και το ενδιαφέρον που έδειχνε ο Καβάφης για την αναγνώριση από τους ομότεχνους του και για την υστεροφημία του. Η σύγκρουση με τον Παλαμά και κάποιες αρνητικές κριτικές προβάλλονται στη μυθιστορηματική βιογραφία του ως αντίβαρο στην ευμενή κριτική άλλων.

Ο Περάνθης διαγνώσκει πως ο Καβάφης είχε επίγνωση του αυτοεξευτελισμού που του δημιουργούσε το άνομο ερωτικό πάθος. Στέκεται όμως ως μαθητής μπροστά στην διδαχή ζωής του ποιητή: "Η εγκατάλειψη στο ευτελές και η έφεση για το τέλειο συμβαδίζουν στο έργο του. Η πρώτη αποτελεί την αδυναμία του, η δεύτερη το ιδανικό του". Τελικά με τον τρόπο του, και ειδικά τη ζωή του, ο Καβάφης διδάσκει την ακεραιότητα της ύπαρξης. Τούτη τη διαχρονική διδαχή ο Περάνθης την επισημαίνει, και γι' αυτό η μυθιστορηματική βιογραφία του διαβάζεται ευχάριστα ακόμα και σήμερα.